Palmpasen: geen trots, maar nederigheid #veertigdagentijd

De beeldend kunstenaar van dit icoon is Wasili Wasin,  geboren in de Oeral en sinds 1984 woont hij in Kaliningrad. Sinds een tiental jaren heeft hij zich gespecialiseerd in het maken van iconen. Ze hebben een eigen stijl met een moderne uitstraling. De historische authenticiteit is daarbij niet uit het oog verloren. De afbeeldingen, de kleuren en de ondergrond komen geheel overeen met de traditie van de Russische iconenschilders. Maar ook komt hij met een eigenzinnig andere benadering. Waar een traditionele icoon geen diepte, een derde dimensie, kent, daar doet deze kunstenaar het bewust wel. Zijn houten oppervlakten overstijgen met een bescheiden reliëf het voorgeschreven platte vlak. De voorstelling wint daardoor aan nabijheid.

Kijkt u eens aandachtig naar deze afbeelding van Palmpasen. Er vallen dan twee zaken op: de twee zegenende vingers en de ezel. Het is net alsof zij beide naar hetzelfde wijzen. Die ezel en die vingers zijn beide behoorlijk subversief. Ze gaan niet mee met de toejuichingen. Het lijkt wel of de vingers niet zozeer zegenend als wel vermanend zijn (een opgeheven vingertje!) en de ezel lijkt koppig de massa tegemoet te treden.

Macht

Waar dacht de massa aan bij het zien van deze intocht van Jezus? Aan een zegevierende vorst die op een indrukwekkend paard zit en de stad overneemt van een gehate bezetter, de Romeinen? Misschien heeft Jezus dat idee ook willen oproepen, maar dan om er zijn radicaal andere boodschap aan te verbinden. Hij rijdt op een ezel met haar veulen er naast, zo staat er in het evangelieverhaal. Is er iets onmilitaristischer, is er een vredelievender symbool, dan dit moederlastdier met jong? En dat voor een koning der joden!

Geen trots, maar nederigheid

Jeruzalem heeft herinneringen aan koningen die triomferend de stad binnentrekken. Drie eeuwen vóór Palmzondag, 332 v. Chr., maakte zo Alexander de Grote zijn entree, na zijn bloedige verovering van Tyrus en Gaza. Hij had een blinkende uitrusting, zat hoog gezeten op zijn beroemde hengst Bucephalos. In de jaren van Jezus’ leven liet ook Pilatus zich in de paastijd daar in vol ornaat zien, te paard en vergezeld van een zwaarbewapende garde.  Juist omdat het joodse Pasen gevierd werd. Dat was immers een politiek gevoelige periode, waarin de bevrijding uit de slavernij van Egypte werd herdacht en heimelijk werd gehoopt op bevrijding van het Romeinse juk. De vlam kon zò in de pan slaan! Hij moest laten zien wie er de baas was!

Maar de wijzende vingers en de ezel van de Wasin-icoon geven een totaal ander statement af. Deze ‘koning’ zit niet hoog te paard maar nederig, zo niet vernederend op een ezeltje. Hij heeft geen wapens en soldaten bij zich. Hij draagt geen zwaard, maar de vrede met zich mee. Er is geen trots maar nederigheid. Geen hoogmoed maar eenvoud. Het is het statement van Palmpasen, van het evangelie. De ezel belichaamt het antisymbool. Niet het zwaard, wel de vrede. Niet de trots, wel de nederigheid. Niet de macht, wel de dienstbaarheid.