Een opgeruimd huis is een opgeruimd hoofd… #veertigdagentijd

Bovenstaande woorden klinken nogal eens in de voorjaarstijd. Ook al hebben we met tal van tradities van eerder gebroken; de voorjaarsschoonmaak zindert nog steeds rond in onze cultuur. En zodra de lentebloemen zich laten zien, stunten de grootgrutters dan ook met schoonmaakprodukten. We moeten aan de slag, zo lijken ze ons te willen zeggen. Aan de slag om ons huis er op z’n paasbest uit te laten zien.

Van thuis ken ik dit jaarlijkse ritueel heel goed. Op het dorp was elke huisvrouw druk in de weer met emmers, bezems en mattenkloppers. Zo herinner ik mij goed dat ik mijn moeder mee mocht helpen de dekens uit te slaan, op het balkon. Werkelijk ieder hoekje werd gesopt in huis, en elk kleedje gekeerd.

Joodse traditie

In de joodse traditie is er in het voorjaar, in aanloop naar het feest van Pesach, ook sprake van een schoonmaak. Deze voert terug op de woorden uit Exodus 12, waar het volk Israël de opdracht krijgt hun uittocht uit Egypte te gedenken door, voor een periode van 7 dagen, ongedesemd brood te eten. Dat lijkt geen lastige opgave, en ook niet direct een smakeloze: denk maar aan de matzes die we bij ons paasontbijt nuttigen.

Maar wat daarop volgt, klinkt wat ingewikkelder: alle ingrediënten die kunnen rijzen- de chameets– en de voedingsmiddelen waar deze in aanwezig zijn, moeten uit huis verwijderd worden. Je begrijpt, dit laatste vraagt om een grondige inspectie en opruimactie. Want was er in de bijbelse tijd sprake van een huis, nu is er ook de auto of de caravan die onder handen genomen moet worden, wil je deze voorbereidingen voor het joodse paasfeest goed uitvoeren. Kruimels, koek, chips…, ze vinden ongemerkt hun weg in onze vertrekken en voertuigen. Gelukkig is er hulp van handige checklijstjes die je door al je vertrekken meenemen en je informeren over producten waarvan je misschien niet had gedacht hier deze chameets in te vinden.

Ons bestaan reinigen

De voorjaarsschoonmaak zoals ik die ken, uit mijn jeugd, heeft geen religieuze basis behalve dan dat Pasen wel een streefdatum bleek om het allemaal klaar te krijgen. Daarin proef ik die gedachte om voorafgaand aan Pasen, het feest van opstaan en nieuw begin, reinigend bezig te zijn. Om van een afstandje te proeven en te voelen wat een nieuw begin behoeft en welke chameets wij zouden kunnen verwijderen uit ons bestaan.

Want wat kan er veel gerezen zijn in ons hart en hoofd, wat we niet eerder hebben durven onderkennen, naar onszelf toe, en naar elkaar. Deze dingen door onze handen laten gaan, en benoemen en onderzoeken vanuit mildheid én in liefde brengt ons zicht, brengt ons inzicht. Waar mogelijk, komen we in het reine (mooi woord in deze context) met het oude en durven en kunnen we het nieuwe zien en ontvangen. De bezems en mattenkloppers uit mijn herinnering hoeven daar niet persé aan te pas te komen; de beweging die we maken in en rond ons mag heus ook een voorzichtige, schuchtere zijn. Immers, is het niet een zachte doek die zo’n mooie heldere glans bewerkt op het hout?