Lef van die Remonstranten om het over houvast te hebben

God is een hemelse vraagbaak met hulp bij elk probleem en antwoord op elke vraag. Liefde is onbreekbaar, zolang het huwelijk van je ouders dat is en de dood is op het kerkhof, ver van je bed. Een comfortabel leven, tot blijkt dat onwrikbare relaties toch kapot kunnen, de dood zonder aanziens des persoons naasten midden uit het leven grijpt, en geloof ineens niet meer in antwoorden voorziet. Het loslaten van geloof dat in kant-en-klare antwoorden voorziet lijkt in mijn omgeving een epidemie. Wie het meemaakt omschrijft dat loslaten vaak als vooruitgang. Minder naïef, dichterbij het leven zoals het is. Maar het loslaten van antwoorden heeft ook z’n schaduwzijde. Het betekent een einde aan het houvast dat je had.

Godvormig gat

Theologe Karen Armstrong beschrijft in ‘De Wenteltrap’ een godvormig gat in haar leven. Ze gaf haar leven aan kerk en God, koos voor het celibaat. Gods contouren werden in haar leven gebeiteld. Toen ze het geloof in Hem niet meer op kon brengen, bleef er zo een godvormig gat achter. Een prachtige beeldspraak. Veranderende godsbeelden kunnen een ‘eeuwige’ afdruk op je leven achterlaten, maar aan een gat kun je je niet vasthouden. Godsdienstsociologen hebben het nodige onderzoek gedaan naar het succes van middenorthodoxe kerken. Het is lastig wetenschappelijke analyses in een halve zin recht te doen, maar een belangrijk marketingvoordeel van groeiende evangelicale kerken is de handel in antwoorden. Duidelijkheid, oplossingen, kortom: houvast.

Houvast, daar maakten de Remonstranten hun jaarthema van, en daar schreef Koen Holtzapffel een uitstekende theologische reflectie over. Het lijkt opmerkelijk voor een kerk die juist niét met pasklare antwoorden op levensvragen komt, maar dat is het niet. Iedereen zoekt houvast, ook degenen die niet met een antwoord van buiten geholpen zijn. Het is niet vreemd om meer vragen dan antwoorden te hebben. Dat betekent niet dat je hele leven een duister moeras is waarin op de tast geen enkel sprankje hoop te vinden is.

Verbondenheid

Houvast zoeken bij eeuwige waarheden is misschien lastig voor een vrijzinnig christen, dat betekent niet dat je helemaal alleen in de wereld staat. Er zijn anderen genoeg waarmee je je verbonden kan voelen. Die verbanden geven het leven een stabiele basis. Holtzapffel raakte mijn eigen ervaring met een aantal passages over traditie en vooral over liefde. Verbondenheid met anderen, allereerst in de tijd. Tradities zijn er niet om vastgeroest te zitten in heimwee naar vroeger, maar geven wél verbinding met anderen die eerder beleefd hebben wat wij nu beleven.

Verbondenheid met anderen, ook in het hier en nu. Liefde in al z’n betekenissen. Liefde voor een partner, ouders, kinderen, een naaste. Door niet alleen te leven geven we elkaar houvast. Niet voor niks wijdt Holtzapffel een heel hoofdstuk aan de liefde, het enige hoofdstuk dat niet over vragen maar over antwoorden gaat. De remonstranten hebben lef, door een thema te kiezen dat door een orthodoxe bril juist als de zwakke kant van vrijzinnigheid gezien kan worden. Dit boek laat zien dat dat onjuist is. Een catalogus met antwoorden op levensvragen is er niet, maar houvast, dat is er wel.