Pinksteren: wat zet jou in vuur en vlam?

Vorig jaar, vlak na Pinksteren, opende in het Noordbrabants Museum de tentoonstelling ‘Between the Lines’ van de Japanse kunstenaar Chiharu Shiota. Speciaal voor deze expositie maakte zij het kunstwerk Uncertain Journey dat boven deze column staat afgebeeld. Een prachtige en subtiel overweldigende installatie is het, onder andere gemaakt met de draden van ongeveer 2000 bollen rode wol. Het is nauwelijks uit te leggen maar het was een betoverende ervaring om daar rond te lopen in wat ik heb ervaren als een heilige ruimte.

Volgens Shiota kan elke draad uit het kunstwerk worden opgevat als het leven van ieder mens dat verweven raakt met andere levens. Dat idee – en natuurlijk ook het indrukwekkende rood dat de ruimte domineert – maakt dat dit kunstwerk voor mij aan Pinksteren raakt: het feest van verbinding, van creativiteit, van de Geest die waait waarheen zij wil en die van het leven een onvoorspelbare, maar fascinerende reis maakt.

Dat gesprek mag weleens wat vaker gevoerd worden

Pinksteren gaat ook over datgene wat ons in vuur en vlam zet en waar we elkaar mee kunnen inspireren. En het mooie van zowel het bijbelverhaal uit Handelingen 2 als van dit bijzondere kunstwerk vind ik dat het inderdaad zowel overweldigend als subtiel is. Wat ons in lichterlaaie zet is soms te kostbaar of te heilig om uit te leggen en als we er de woorden voor vinden wordt het ook niet door iedereen begrepen. Dat kan pijnlijk zijn. Maar waar het wel lukt om iets van onze diepste bevlogenheid te delen gebeurt er een wonder en raken we werkelijk met elkaar verweven.

Niet altijd als een mokerslag, misschien wel vaker als een glimp van de zon, of als iets dat langzaam in je verder groeit. Of, om het met de woorden van een van mijn lievelingsgedichten te zeggen: ‘zoals brede rivieren met een kleine bron verscholen in het woud, zoals een vuurzee met dezelfde lucifer die de sigaret aansteekt, zoals liefde met een blik een aanraking iets dat je opvalt in een stem…’ Wat mij betreft zou dat gesprek weleens wat vaker gevoerd worden: over wat ons raakt en gaande houdt. En dat we dan onszelf en de ander de ruimte en tijd geven om daar de juiste woorden voor te zoeken, of om in een gebaar of een beeld te vertalen wat ons getroffen heeft. Omdat dat net zo noodzakelijk is voor ons leven als het brood van alledag.

De roos van Rilke

Ik denk daarbij ook aan het prachtige verhaal over de dichter Rilke:

Gedurende zijn verblijf in Parijs kwam Rilke geregeld, samen met een jonge Française, langs een plaats waar een vrouw zat te bedelen. Zonder ooit op te zien naar iemand die bereid was iets te geven, zonder een ander teken van vraag of dank te tonen dan het uitstrekken van de hand, zat de vrouw daar altijd op dezelfde plaats. Rilke gaf nooit wat, zijn gezellin gaf vaak een geldstuk. Op een dag vroeg de Française verwonderd waarom hij nooit iets gaf aan die vrouw. Daarop zei Rilke: ‘We moeten iets geven voor haar hart, niet voor haar hand’.

Enkele dagen later bracht Rilke een pas ontloken roos mee, legde die in de open hand van de bedelende vrouw en wilde verder gaan. De vrouw keek op, zag de gever, stond moeizaam op van de grond, tastte naar de hand van de vreemde man, kuste ze en ging weg met de roos.

Een week lang daagde de vrouw niet op; de plaats waar ze tevoren altijd zat, bleef leeg. De Française vroeg zich af wie nu wel aalmoezen gaf aan het vrouwtje. Na acht dagen zag zij haar weer op haar gewone plaats. Zonder een woord te spreken zat ze daar weer als tevoren, met haar hand uitgestrekt. ‘Maar, waar heeft zij al die dagen van geleefd dat ze niets heeft gekregen?’, vroeg ze zich af. Waarop Rilke antwoordde: ‘Van de roos…’

Pinksteren: wat ons in vuur en vlam zet

In onze verbondenheid met elkaar zijn we er als mensen en als mensheid niet alleen voor verantwoordelijk dat er voor ieder mens genoeg is om in praktische zin van te leven, maar mogen we ook delen van wat meer is dan dat. Met wat ons in vuur en vlam zet, of met datgene wat diep binnen in ons brandt, anderen verwarmen, daartoe weet ik me – juist ook weer met Pinksteren – geroepen.