Gedeeld geloof

Het is een symbool van grote eenvoud: het vroegchristelijke vissymbool. Een eenvoud die enigszins vergelijkbaar is met de Nijntje-afbeeldingen van Dick Bruna: een paar simpele pennenstreken en je herkent het meteen. Een paar weken geleden zag ik er weer eens een op een geparkeerde autobumper. En al jaren siert dit symbool de oorspronkelijke gereformeerde kerk in het dorp waar ik woon (een kerk, die haar functie vanwege voortschrijdende ontkerkelijking, helaas heeft verloren, en recent in de verkoop is gedaan). Het spijt mij altijd enigszins dat dit fraaie, simpele symbool min of meer is gekaapt door wat conservatievere christenen en dat ook scholen met de naam Ichthus (Grieks voor vis) vaak van behoudender signatuur zijn. Het heeft in ieder geval mijn grote voorliefde.

Symbool van gedeeld geloof

U weet het misschien al wel: de vis is een van de oudste christelijke symbolen. Hij leidt ons naar de catacomben, de ondergrondse graven in het oude Rome. Naar muurtekeningen, waarop de vis voor het eerst te zien is. In allerlei variaties. De vis was een geloofsgetuigenis. In een tijd waarin het geloof nog niet openlijk beleden kon worden. Het stond symbool voor Christus. Men las het Griekse woord voor vis –ichthus als een afkorting. Als een acroniem van ‘Jezus Christus, Zoon van God, Redder’. Een herkenbaar symbool van gedeeld geloof.

Geloofsbelijdenis

Bijna twintig jaar geleden schreven de remonstranten een gezamenlijke geloofsbelijdenis. Het was, zei men trots, de eerste interactief samengestelde belijdenis, die ‘gemeenschapsbreed’ tot stand gekomen was.

Net als dat oude vissymbool was het een symbool van gedeeld geloof. Een soort eigentijdse ‘kras op de muur’. Ik twijfelde destijds, eerlijk gezegd, aan de noodzaak ervan, maar ben die in de loop van de tijd steeds meer gaan zien.

Het is belangrijk om niet alleen onder woorden te brengen wat jijzelf gelooft, maar wat we sámen geloven. Om niet alleen ‘ik’ te zeggen, maar af en toe ook eens ‘wij’. Om niet alleen een optelsom van individuen te zijn, maar een gemeenschap van gelovigen.

Geloven doe je samen

Geloven doe je immers samen. Je hoeft niet over alles hetzelfde te denken, maar op het diepere niveau van het hart kun je je met elkaar verbonden weten. Alle afzonderlijke ‘visjes’ – zoals de christenen vroeger soms werden genoemd – maken immers deel uit van die ene grote Vis. Zo worden ze boven zichzelf uitgetild, inspireren ze ook weer anderen, en raakt het geestelijk voedsel niet op. Of, met de woorden van het onverslijtbare gedicht van Ida Gerhardt:

“De vis, getrokken door mijn hand
en even vrij nog van de golven,
zal straks gewist zijn van het strand
en door de grote vloed bedolven.
Maar in het water dat hem nam
Zwemt levende het monogram.
Geheime trek van tij en maan,
Hij zal op alle kusten staan”.