Twee nieuwe predikanten voor de Remonstranten

“Twee mensen vinden onze geloofsgemeenschap interessant en uitdagend genoeg om zich daar aan te verbinden.” Peter Nissen, hoogleraar Spiritualiteitsstudies aan de Radboud Universiteit en predikant in de remonstrantse gemeente Oosterbeek opent het proponentsexamen op 28 oktober met deze mooie woorden. Ik zit bij deze plechtige bijeenkomst in de kerk Vrijburg in Amsterdam om naar de verdediging van mijn twee studiegenoten Arend van Baarsen en Corrie Vis te luisteren. Corrie mag als eerste.

Corrie betoogt dat discussie over geloofszaken meer te maken heeft met het hoofd dan met het hart. Dat moet anders, vindt zij, als de theologie de 21e eeuw wil overleven. Zij pleit voor een theologie van de kwetsbaarheid, in lijn met de theologie die hoogleraar Christa Anbeek de afgelopen jaren uiteen heeft gezet en nog steeds uiteen zet. Corrie zoekt de dialoog met de moderne tijd, het moet gaan over ervaringen van mensen in het hier en nu. Over dat laatste ben ik het met haar eens. Ik ben het echter ook eens met de vraag van curator Johan Bouwer, die vraagt of een theologie van de kwetsbaarheid niet te eenzijdig is. Kun je dan wel inclusief zijn voor iedereen of moeten er meer ‘pendules’ zijn zoals de theologie van de hoop of de theologie van de opstanding?

Een diepgaande en constructieve theologie

En natuurlijk moet dat. Een theologie van kwetsbaarheid heeft twee vleugels nodig. Iedereen is kwetsbaar, maar het zou een te eenzijdige theologie vormen als het daar ophoudt. Er is ook een visioen nodig. De theologie van de kwetsbaarheid omvat een visioen van hoop, opstanding, protest en verlangen, naast de ervaringenen in het hier en nu. Met die twee vleugels kun je vliegen. De theologie van de kwetsbaarheid gaat over contrastervaringen, ervaringen die ons leven op zijn grondvesten doen schudden, die alles ineens in een ander perspectief kunnen plaatsen. In mijn ogen een schitterende manier om mensen met elkaar te laten verbinden en misschien gebeurt er tussen die mensen wel iets wat je het ‘hogere’ zou kunnen noemen.

Als die kwetsbaarheid of die contrastervaringen ons niet zo veel zeggen of doen, dan kunnen we wellicht meevoelen met anderen, ons laten raken, verontwaardigd worden, opstaan, in verzet komen, bouwen aan een wereld die anders is. Dat zou de andere vleugel zijn van een diepgaande en constructieve theologie. Met zo’n theologie zie ik de Remonstranten de 21e eeuw wel in gaan en daar zou ik mijzelf met liefde aan verbinden.

Reclamecampagne van de Remonstranten niet des Jezus?

Mijn andere studiegenoot Arend is aan de beurt. Hij heeft onderzoek gedaan naar de vriendenwerfcampagne van de Remonstranten: wat heeft het opgeleverd en hoe kijken negen nieuwe vrienden nu aan tegen hun ‘vriend-zijn’? Heeft het ze gebracht wat ze hadden verwacht? Wat zijn positieve ervaringen? Wat viel wellicht tegen? Arend zelf werd aangesproken door de reclamespotjes op de radio. De posters zeiden hem wat minder (gelach in de zaal), Arend is namelijk blind. Wat hem zo aansprak in de radiospotjes was de ruimte om een eigen levensvisie samen te kunnen stellen. In de literatuur die Arend las kwam duidelijk de individualisering naar voren, waarin dit van belang is. Flexibele en tijdelijke verbindingen aangaan, dat vindt de huidige generatie belangrijk. Respondenten vinden dat de Remonstranten op de goede weg zijn, de campagne wordt goed gewaardeerd en verwachtingen zijn uitgekomen.

Er zijn ook enkele aandachtspunten. De liturgie wordt wat traditioneel gevonden, de muziek mag in sommige gevallen wat minder oubollig. Er mag meer ruimte komen voor het aansteken van kaarsen en andere vormen van ritualiteit. Een conclusie van Arend is dat de maatschappelijke betrokkenheid mag worden verhoogd. Docent Bert Dicou vraagt wat het belang is van de campagne. Het blijkt een noodzakelijkheid te zijn om te kunnen blijven functioneren. Zonder mensen geen kerk. Arend vindt de doelgroep wel te smal: “De discipelen vielen niet in de doelgroep 45-plus en hoger opgeleid en hoefden zich ook niet bij Jezus in te schrijven.” Jezus had een visioen met aantrekkingskracht. Remonstranten zouden moeten werken aan een visioen/verhaal waar de breedte van de samenleving door aangesproken wordt. Barmhartigheid trekt mensen aan, aldus Arend.

Verhalen proponenten verbinden

Heel kort werd er gepleit om de twee verhalen van beide proponenten met elkaar te verbinden. Volgens mij ligt daar de kracht en de toekomst van ons kleine kerkgenootschap. Ons verhaal is onder andere de theologie van de kwetsbaarheid. Gesprekken tussen mensen gaan ergens over als je kwetsbaar durft te zijn. Gemeenschappen gaan ergens over als er ruimte is voor kwetsbaarheid. Vorige week hervond ik een oud nummer van de band Enigma. De songtekst hoorde ik als kind, maar kende ik in wezen niet. Deze kwam ineens binnen en omvat voor mij de theologie van de kwetsbaarheid, de theologie waar ruimte voor mag en misschien wel moet zijn binnen de kerk.

Don’t be afraid to be weak
Don’t be too proud to be strong

If you want, then start to laugh
If you must, then start to cry